Çevre

Kadıköy'deki gazhane binasının yerine iş merkezi mi yapılsın, yoksa kültür merkezi ve park mı?

Hasanpaşalılar Büyükşehir'e karşı

Bir zamanlar Anadolu yakasının havagazı gereksinmesini karşılayan fabrikanın binası, bugün, metruk halde duruyor. Gazhane olarak anılan bina, Büyükşehir Belediyesi'nin mülkiyetinde bulunuyor. Mülk sahibi olarak Büyükşehir Belediyesi bu binayı yıkıp yerine görkemli bir iş merkezi ve otopark yaptırmak istiyor. Gazhane Çevre Gönüllüleri adı altında birleşen Kadıköy Hasanpaşalılar ise "buraya en yakışanı kültür merkezi, yeşil alan ve parktır" diyorlar.

Kullanım hakkı 1945 yılından beri İETT'de olan eski Hasanpaşa Havagazı Fabrikası'nın nasıl değerlendirileceği, Kadıköy Hasanpaşa sakinleri ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında sorun oldu. Önceleri 30 dönümlük eski havagazı fabrikası arazisini yap-işlet-devret uygulamasıyla iş merkezi ve katlı otopark olarak değerlendirmek isteyen Büyükşehir Belediyesi, Gazhane Çevre Gönüllüleri'nin tepkisiyle karşılaşınca bu kararından vazgeçti.

İETT Genel Müdür Vekili Süleyman Karaman, Gazhane Çevre Gönüllüleri'ne bir yazı göndererek, alana eğitim ve kültür ağırlıklı bir işlev kazandırmak üzere yeni bir proje hazırlandığını açıkladı.

Ancak, Büyükşehir Belediyesi'nin açıklaması Gazhane Çevre Gönüllüleri'ni tatmin etmedi.

Hasanpaşalılar, eğitim ve kültür ağırlıklı bir projeden söz edilmesinin olumlu bir adım olduğunu kabul ediyorlar. Ama, yine de buraya tam olarak ne yapılacağını bilmedikleri için endişelerinin sürdüğünü de gizlemiyorlar.

Gazhane Çevre Gönüllüleri, bu düşünceyle belediyenin projesini beklemeden, Mimarlar Odası ile birlikte çeşitli üniversitelerin mimarlık fakültelerinin restorasyon bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler arasında bir proje yarışması açtılar. Kazanan projenin, öneri olarak Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'na sunulacağı belirtildi.

Mahalle halkı park istiyor

Gazhane Çevre Gönüllüleri'nin Hasanpaşa ve Acıbadem'de ev ev dolaşarak yaptıkları ankete göre, çocuklukları Havagazı Fabrikası'nın yolaçtığı hava, gürültü ve görüntü kirliliği içinde geçen mahalle halkı, fabrika alanının öncelikle yeşil alan, dinlenme-çocuk parkı ve spor alanları olarak değerlendirilmesini istiyor. Çevre sakinleri, mühendislik tarihi açısından son derece önemli olan tarihi Gazhane binasının da, sinema, tiyatro ya da kültür merkezine dönüştürülmesini arzuluyorlar. İsteklerini iletmek için bir türlü randevu alamadıkları İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan da bu konuda anlayış bekliyorlar.

Gazhane Gönüllüleri

Halka açık bir metkarelik yeşil alanımız bile yok diyen Hasanpaşa ve Acıbadem semtleri sakinlerinin 30 dönümlük fabrika alanının kamu yararına bir işlev kazanmasını sağlamak için kolları sıvamaları 3.5 yıl öncesine dayanıyor. Havagazı üretimi durdurulduktan sonra, 1994 yılı başında fitili ateşleyen kişi, mahalle halkının isteklerini dile getiren 240 imzalı bir dilekçeyi Büyükşehir Belediyesi'ne veren mahalle muhtarı Necmettin Karataş oluyor. Daha sonra aynı yıl içerisinde mahalle bakkallarından Sevgi Büyükşahan, 2 bin imzalı bir dilekçeyi Kadıköy Belediye Başkanlığı'na veriyor. Ama, bu dilekçelerden bir sonuç alınamıyor.

Ancak mahalleli, su içmek kadar ihtiyaç duyduğu yeşil alan, kültür merkezi ve spor alanları için daha fazla beklemek istemiyordu. Ağustos 1996 tarihinde bu konuya duyarlı insanların ev ev dolaşarak ve muhtarlıkların çabalarıyla; Kaptan Hasanpaşa İlköğretim Okulu'nda 29 Eylül 1996 tarihinde 100 çevre sakininin katıldığı bir toplantı yapıldı. Bu toplantı sonunda, Gazhane'de mevcut binaların korunarak Endüstri Müzesi yapılması veya kültür merkezi fonksiyonları (Sinema, tiyatro, sergi salonu) verilmesi, açık olan alanların ise yeşil alan, çocuk bahçesi, spor alanları olarak düzenlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasına karar verildi. Bu işi takip için 25 kişilik bir gönüllüler grubu oluşturuldu. Bu grup, 1 Ekim 1996 tarihinde yaptığı ilk toplantısında "Gazhane Çevre Gönüllüleri" adını aldı.

İşe daha önce denenmiş olan imza toplama yöntemiyle başlayan Gazhane Çevre Gönüllüleri, topladıkları 8 bin imzayı gönüllü bir kent planlamacısının hazırladığı teklifle birlikte Kadıköy ve Büyükşehir Belediyeleri'ne, İstanbul ll Nolu Tabiat ve Kültür Varlıkları'nı Koruma Kurulu'na, üniversitelere ve meslek odalarına sundu.

Şenlik de yapıldı

Önce imza ve dilekçe arkasından çeşitli toplantılarla isteklerini duyurmaya çalışan Gazhane Çevre Gönüllüleri, 29 Haziran 1997'de de Gazhane'nin arka sokağı olan İkbaliye Sokak'ta bir şenlik düzenlediler. Şenliğe katılan çok sayıda mahalle sakini, müzik gruplarının eşliğinde oynayıp eğlendiler. Şenlikte çocuklar da, gazhane duvarına astıkları tuvalin üzerine çevreyle ilgili resimler çizerek yeşile ve oyun alanlarına olan özlemlerini dile getirdiler.

***

Tarihten bir yaprak

Hasanpaşa Havagazı Fabrikası

İstanbul'un Anadolu yakasında yolların aydınlatılması amacıyla 1887 yılında Fransız mühendisler tarafından Hasanpaşa Havagazı Fabrikası kuruldu. Kadıköy'ün ilk sanayi tesisi olan Gazhane, Fransız ve Almanlar tarafından yapılan endüstriyel tasarımların bir örneğini oluşturuyor. Mühendislik ve mimarlık tarihi açısından da yeri tartışılmaz olan tesis, özel perçin tekniği ve taban döşemesinde kullanılan el yapımı granit parke taşlarıyla bugün de önemini koruyor.

19. Yüzyıl'ın sonlarında kurulan tesis, 1945 yılında belediye tarafından havagazı üretiminin sürdürülmesi amacıyla İETT'nin kullanımına verildi. 2 Nolu Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 25 Ekim 1994 tarihli 3564 sayılı kararı ile üretimine son verilen Hasanpaşa Gazhanesi'nin bir bütün olarak korunması, binaların hiçbirine dokunulmaması, arazisiyle oynanmaması ve herhangi bir geçici kullanım getirilerek harap olmasına sebep olunmaması için tescil yapıldı.

Bu karara rağmen Şubat 1995'de İETT Genel Müdürlüğü tarafından yıkım ve söküm işlemlerine bağışlandığı belirlenince, Kadıköy Belediyesi'nin girişimiyle yıkım işlemleri durduruldu. Bu tarihten itibaren boş olarak bekleyen Gazhane'de şu anda hiçbir çalışma yapılmıyor.

***

Şiirli dilekçe

Gazhane yakınında oturan Fatma Girit, duygularını şiirle dile getiriyor;

Park özlemi

Sera gibi yetişiyor

Çevre

-----

Kadıköy'deki gazhane binasının yerine iş merkezi mi yapılsın, yoksa kültür merkezi ve park mı?

Hasanpaşalılar Büyükşehir'e karşı

Bir zamanlar Anadolu yakasının havagazı gereksinmesini karşılayan fabrikanın binası, bugün, metruk halde duruyor. Gazhane olarak anılan bina, Büyükşehir Belediyesi'nin mülkiyetinde bulunuyor. Mülk sahibi olarak Büyükşehir Belediyesi bu binayı yıkıp yerine görkemli bir iş merkezi ve otopark yaptırmak istiyor. Gazhane Çevre Gönüllüleri adı altında birleşen Kadıköy Hasanpaşalılar ise "buraya en yakışanı kültür merkezi, yeşil alan ve parktır" diyorlar.

Kullanım hakkı 1945 yılından beri İETT'de olan eski Hasanpaşa Havagazı Fabrikası'nın nasıl değerlendirileceği, Kadıköy Hasanpaşa sakinleri ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında sorun oldu. Önceleri 30 dönümlük eski havagazı fabrikası arazisini yap-işlet-devret uygulamasıyla iş merkezi ve katlı otopark olarak değerlendirmek isteyen Büyükşehir Belediyesi, Gazhane Çevre Gönüllüleri'nin tepkisiyle karşılaşınca bu kararından vazgeçti.

İETT Genel Müdür Vekili Süleyman Karaman, Gazhane Çevre Gönüllüleri'ne bir yazı göndererek, alana eğitim ve kültür ağırlıklı bir işlev kazandırmak üzere yeni bir proje hazırlandığını açıkladı.

Ancak, Büyükşehir Belediyesi'nin açıklaması Gazhane Çevre Gönüllüleri'ni tatmin etmedi.

Hasanpaşalılar, eğitim ve kültür ağırlıklı bir projeden söz edilmesinin olumlu bir adım olduğunu kabul ediyorlar. Ama, yine de buraya tam olarak ne yapılacağını bilmedikleri için endişelerinin sürdüğünü de gizlemiyorlar.

Gazhane Çevre Gönüllüleri, bu düşünceyle belediyenin projesini beklemeden, Mimarlar Odası ile birlikte çeşitli üniversitelerin mimarlık fakültelerinin restorasyon bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler arasında bir proje yarışması açtılar. Kazanan projenin, öneri olarak Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'na sunulacağı belirtildi.

Mahalle halkı

park istiyor

Gazhane Çevre Gönüllüleri'nin Hasanpaşa ve Acıbadem'de ev ev dolaşarak yaptıkları ankete göre, çocuklukları Havagazı Fabrikası'nın yolaçtığı hava, gürültü ve görüntü kirliliği içinde geçen mahalle halkı, fabrika alanının öncelikle yeşil alan, dinlenme-çocuk parkı ve spor alanları olarak değerlendirilmesini istiyor. Çevre sakinleri, mühendislik tarihi açısından son derece önemli olan tarihi Gazhane binasının da, sinema, tiyatro ya da kültür merkezine dönüştürülmesini arzuluyorlar. İsteklerini iletmek için bir türlü randevu alamadıkları İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan da bu konuda anlayış bekliyorlar.

Gazhane

Gönüllüleri

Halka açık bir metkarelik yeşil alanımız bile yok diyen Hasanpaşa ve Acıbadem semtleri sakinlerinin 30 dönümlük fabrika alanının kamu yararına bir işlev kazanmasını sağlamak için kolları sıvamaları 3.5 yıl öncesine dayanıyor. Havagazı üretimi durdurulduktan sonra, 1994 yılı başında fitili ateşleyen kişi, mahalle halkının isteklerini dile getiren 240 imzalı bir dilekçeyi Büyükşehir Belediyesi'ne veren mahalle muhtarı Necmettin Karataş oluyor. Daha sonra aynı yıl içerisinde mahalle bakkallarından Sevgi Büyükşahan, 2 bin imzalı bir dilekçeyi Kadıköy Belediye Başkanlığı'na veriyor. Ama, bu dilekçelerden bir sonuç alınamıyor.

Ancak mahalleli, su içmek kadar ihtiyaç duyduğu yeşil alan, kültür merkezi ve spor alanları için daha fazla beklemek istemiyordu. Ağustos 1996 tarihinde bu konuya duyarlı insanların ev ev dolaşarak ve muhtarlıkların çabalarıyla; Kaptan Hasanpaşa İlköğretim Okulu'nda 29 Eylül 1996 tarihinde 100 çevre sakininin katıldığı bir toplantı yapıldı. Bu toplantı sonunda, Gazhane'de mevcut binaların korunarak Endüstri Müzesi yapılması veya kültür merkezi fonksiyonları (Sinema, tiyatro, sergi salonu) verilmesi, açık olan alanların ise yeşil alan, çocuk bahçesi, spor alanları olarak düzenlenmesine yönelik çalışmalar yapılmasına karar verildi. Bu işi takip için 25 kişilik bir gönüllüler grubu oluşturuldu. Bu grup, 1 Ekim 1996 tarihinde yaptığı ilk toplantısında "Gazhane Çevre Gönüllüleri" adını aldı.

İşe daha önce denenmiş olan imza toplama yöntemiyle başlayan Gazhane Çevre Gönüllüleri, topladıkları 8 bin imzayı gönüllü bir kent planlamacısının hazırladığı teklifle birlikte Kadıköy ve Büyükşehir Belediyeleri'ne, İstanbul ll Nolu Tabiat ve Kültür Varlıkları'nı Koruma Kurulu'na, üniversitelere ve meslek odalarına sundu.

Şenlik de

yapıldı

Önce imza ve dilekçe arkasından çeşitli toplantılarla isteklerini duyurmaya çalışan Gazhane Çevre Gönüllüleri, 29 Haziran 1997'de de Gazhane'nin arka sokağı olan İkbaliye Sokak'ta bir şenlik düzenlediler. Şenliğe katılan çok sayıda mahalle sakini, müzik gruplarının eşliğinde oynayıp eğlendiler. Şenlikte çocuklar da, gazhane duvarına astıkları tuvalin üzerine çevreyle ilgili resimler çizerek yeşile ve oyun alanlarına olan özlemlerini dile getirdiler.

....................

Tarihten bir yaprak

Hasanpaşa Havagazı Fabrikası

İstanbul'un Anadolu yakasında yolların aydınlatılması amacıyla 1887 yılında Fransız mühendisler tarafından Hasanpaşa Havagazı Fabrikası kuruldu. Kadıköy'ün ilk sanayi tesisi olan Gazhane, Fransız ve Almanlar tarafından yapılan endüstriyel tasarımların bir örneğini oluşturuyor. Mühendislik ve mimarlık tarihi açısından da yeri tartışılmaz olan tesis, özel perçin tekniği ve taban döşemesinde kullanılan el yapımı granit parke taşlarıyla bugün de önemini koruyor.

19. Yüzyıl'ın sonlarında kurulan tesis, 1945 yılında belediye tarafından havagazı üretiminin sürdürülmesi amacıyla İETT'nin kullanımına verildi. 1993 yılında ise, 2 Nolu Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 25 Ekim 1994 tarihli 3564 sayılı kararı ile üretimine son verilen Hasanpaşa Gazhanesi'nin bir bütün olarak korunması, binaların hiçbirine dokunulmaması, arazisiyle oynanmaması ve herhangi bir geçici kullanım getirilerek harap olmamasına sebep olunmaması için tescil yapıldı.

Bu karara rağmen Şubat 1995'de İETT Genel Müdürlüğü tarafından yıkım ve söküm işlemlerine bağışlandığı belirlenince, Kadıköy Belediyesi'nin girişimiyle yıkım işlemleri durduruldu. Bu tarihten itibaren boş olarak bekleyen Gazhane'de şu anda hiçbir çalışma yapılmıyor.

***

Şiirli dilekçe

Gazhane yakınında oturan Fatma Girit, duygularını şiirle dile getiriyor;

Park özlemi

Sera gibi yetişiyor
Şu çevrenin evlatları
Fakir uzağa gidemez
Paralıdır taşıtları

Özürlüler de bellidir
Yazık, yok tek bir parkları
Kütüphane de isteriz
Kırmayın şu insanları

Kimi parkta koşar oynar
Kimi okur kitapları
Herşey işyeri para mı?
Halk oylamalı onları

Oy toplarken çırpınırlar
Aşınıyor dudakları
Bol keseden atılıyor
Nerde bu insan hakları?