Sağlık

HATALI İLAÇLANMIŞ ÜRÜNLER SAĞLIĞIMIZI TEHDİT EDİYOR

Belediyelere meyve-sebze uyarısı

Üreticinin gelişigüzel ilaçlama yapması sonucu meyve sebzelerin üzerinde kalan ilaç artıkları kansere yol açıyor. Meyve ve sebzelerin sağlıklı bir şekilde denetlenebilmesi için, belediyelerin hallerde laboratuvar kurması gerekiyor.

İstanbul'a günde ortalama 1000 ton yaş sebze ve meyve giriyor. Kentin 7 giriş noktasında, gelen ürünlerin faturalı mı yoksa kaçak mı olduğu kontrol ediliyor. Kaçak sebze-meyve yüklü kamyonları yakalayan zabıtalara ödül veriliyor.

Kent halkının taze sebze-meyve ihtiyacının karşılandığı "haller" belediyeler tarafından yönetiliyor. Hallerde esnafa satılan ürünlerin sağlıklı olup olmadığı da, belediyelerin sorumluluğu içinde. Ancak belediyelerin meyve sebzeleri inceleyecek laboratuvarları olmadığı için denetimin sağlıklı yapıldığını söylemek de mümkün olmuyor.

Tarım İl Müdürlüğü Bitki Koruma Şube Müdürü ve Ziraat Yüksek Mühendisi Mustafa Evren, yanlış ilaçlanan meyve ve sebzelerin insan sağlığına zarar verdiğini söylüyor. Hasattan 21 gün önceye kadar ilaçlama yapılmaması, belirli dozun üstüne çıkılmaması ve bayat ilaç kullanılmaması gerektiğine işaret eden Evren, eğitimsiz ve bilgisiz olması nedeniyle üretici köylünün bazen bu kurallara uymadığını ifade ediyor.

Üretici bilinçsiz

Meyve ve sebzelerin evimize ulaşıncaya kadar nasıl zehirli hale dönüştüğünü gelince: Meyve ve sebzeler; "elma iç kurdu", "sanjoze kabuklu biti" gibi binlerce haşere ve mantar zararlısına karşı ilaçlanıyor. İlaçlamayı genellikle köylünün kendisi yapıyor. Eğitimsiz ve bilgisiz olan köylü, ne zaman ve hangi dozda ilaçlama yapacağını ve hangi ilacı kullanacağını bilmiyor. Bu nedenle ilaçlamalar sağlıklı yapılamıyor. Bazen de bayat ilaç kullanılıyor. İlaçlamadan sonra meyve ve sebzelerin üzerinde bazen arzu edilenin üzerinde rezüdi (ilaç artığı) kalıyor. Yıkamayla bile temizlenemeyen bu ilaç artıkları tüketildiğinde kansere neden oluyor hatta ölümlere bile yol açabiliyor.

Mustafa Evren, köyden kente gelen meyve ve sebzelerde, ilaç artığı oranının mutlaka kontrol edilmesi gerektiğini vurgulayarak "Rezüdi miktarını tespit etmenin tek yolunun laboratuvar analizidir. Büyük kentlerdeki belediyeler hallerde laboratuvar kurmalıdır. Hale gelen ürünlerden örnek alınarak süratle incelenmeli ve sonuç alınmalıdır. Sağlığa zararlı ürünler tüketiciye ulaşmadan imha edilmelidir" diye konuşuyor.

Üretilerin kooperatifler kurup ürününü kooperatif aracılığıyla pazarlamasını isteyen Ziraat Yüksek Mühendisi Mustafa Evren, belediyelerin kooperatiflerle daha kolay işbirliği yapabileceğini savunuyor ve şunları öneriyor:

"İlaçlama yapmadan önce, köylünün tarım il veya ilçe müdürlüklerinden bilgi alması ve ilaçlamayı bir ziraat mühendisi nezaretinde yapması gerekiyor. Yasal düzenleme yapılarak yanlış ilaçlama yapan üreticiler cezalandırılması ve ürünlerine el konulmalı. Ülkemizde tarım alanları son yıllarda değişik amaçlarla kullanılmaya başlandı. Bu nedenle üretimde düşüş yaşanıyor. Belediyeler bu konuda daha dikkatli davranmalı."

İstanbul'a günde 1000 ton sebze

İstanbul'a günde ortalama 750-1000 ton arasında sebze-meyve tüketiliyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Haller Müdürü Tuncer Arabul, İstanbul'da kış aylarında günde 500-600 ton, yaz aylarında ise bin 500 ton sebze tüketildiğini, karpuz zamanında bu rakamın 2 bin tona çıktığını belirtiyor.

Kentte; Bayrampaşa Merkez Hali, Kadıköy İçerenköy Hali ve Kartal Akvaryum Hali olmak üzere 3 hal bulunduğuna işaret eden Tuncer Arabul, hallere gelen meyve ve sebzelerin; sağlık, kalite, standart, üretici haklarının korunması ve tam rekabet koşullarının sağlanması gibi yönlerden denetlendiğini ifade ediyor. Arabul, ürünlerin sağlık yönünden denetiminin daha iyi yapılabilmesi için Bayrampaşa Hali bünyesinde bir laboratuvar kurulacağını ve proje çalışmalarına başlandığını dile getiriyor.

Faturalı ürünlere kısıtlama yok

Haller Müdürü Tuncer Arabul'un verdiği bilgilere göre, İstanbul'un 7 giriş noktasında kontrol birimleri bulunuyor. Bu noktalardan geçiş yapan sebze ve meyve kamyonlarının yasal olup olmadığı zabıtalar tarafından denetleniyor. Faturalı ve yasal olan kamyonlara, hallere gitmek üzere kente giriş izni veriliyor. İstanbul'da; biri Bayrampaşa, biri Kadıköy İçerenköy, diğeri de Kartal Akvaryum'da olmak üzere 3 adet sebze-meyve hali bulunuyor.

Haldeki komisyoncular, üreticiden alıp esnafa sattıkları maldan yüzde 8 komisyon alıyorlar. Fakat çoğu malı üreticiden hal dışında satın alıp kendisi satıyor. Böylece daha fazla kar elde ediyor. Ürünlerin KDV vergileri de hallerde ödeniyor. Hallerde belediye personel ve zabıtası ile Başbakanlık müfettişleri tarafından kapsamlı bir denetim yapılıyor. Sağlıksız, çürük mal yakalandığında çöpe dökülüyor. Fakat Haller Müdürü Tuncay Arabul, bu tür bir olaya pek sık rastlanmadığını kaydediyor.

Zabıtalara ilginç ödül

Zabıtalar denetim sırasında faturasız mal yakaladığında, malın yüzde 5'inin değeri, yasa gereği zabıtalara ödül olarak veriliyor. Yüzde 5'i de müdürlüğe bırakılıyor. Yasanın bu maddesi yalnızca İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nde uygulanıyor. Öte yandan, hallere giren her kamyondan 250 bin, kamyonetten 150 bin, TIR'dan 1 milyon ve otomobilden 100 bin lira ücret alınıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Haller Müdürlüğü bu gelirleriyle 1997 yılında 2 trilyon lira kar etti. Eski Topkapı Hali'nin taşınarak büyütülmesi sonucu oluşan Bayrampaşa Merkez Hali'nde 571, Kadıköy İçerenköy Hali'nde 109, Kartal Akvaryum Hali'nde ise 84 yazıhane (komisyoncu-kabzımal) bulunuyor.

Tuncer Arabul, Kartal Akvaryum Hali'nin yarı resmi durumda olduğunu ve esnafın gerekli ödemelerin bir kısmını yapmadığını belirterek, bu halin kaldırılacağını, buradaki esnafa Kadıköy'deki halde yer verileceğini söylüyor ve ekliyor:

"Uzun vadede ise şehir merkezinde kalan Kadıköy'deki hal Samandıra'ya taşınacak. Bayrampaşa Hali'nde de sıkışıklık yaşanıyor. Halin yokuşta kurulmuş olması bir takım sakıncalar doğuruyor. Bu hal de ileride şehir dışında daha geniş ve düz bir alana taşınacak. Açılacak yeni hallerle yük hafifletilecek."